You are currently viewing Origami Tarihi

Origami Tarihi

Origami Tarihi Nasıl Başladı?

Kimin icat ettiği ile ilgili kesin bilgiler bulunmamaktadır. Ancak kâğıdı Çinlilerin bulmuş olması sebebiyle origamiyi de Çinlilerin bulduğuna inanılır. Origaminin Japonya’ya Budist rahipler yoluyla ulaşmış olduğuna dair origami tarihi inancı vardır. Origami gelişimini burada sürdürmüştür ve sürdürmeye devam etmektedir. Çinlilerin bulduğuna inanılmasına rağmen ismini Japoncadan almıştır. Çinliler kâğıdı M.Ö 250 yılında bulmuştur. Origami tarihine göre bu dönemlerde ismi henüz belirlenmemiş bu sanatı yalnızca zenginler kullanmıştır. Bu sanat sık olarak dini törenlerde, hediyelerin kaplamasında zenginliği sembolize etmek üzere kullanılmıştır. Zaman içerisinde kâğıt, üretimi arttıkça fiyatı azalmaya başlamıştır. Böylece de kullanımı yaygınlaşmıştır ve bu sanat daha çok kişiye ulaşmıştır.

Tarihi bir defterdeki origami çizimi

Origami Tarihinde Japonların Rolü

Gerçek gelişimini Japonya’da gösteren origami ismini bile Japoncadan almıştır. Japonya’da daha çok kabul görmesinin nedeni Japonların kağıda verdikleri önemden kaynaklanmaktadır. “Kami” yazılış olarak farklı olsada Tanrı kelimesiyle sesteştir. Kitap ve onun yapı malzemesi kâğıda saygı Japon geleneklerindendir.
Origamiyi anlatmaya origaminin temel maddesi olan kağıttan başlamak gerekir. Kağıt Çinliler tarafından M.Ö.250’de icat edildi.Bu büyük icat insanlık tarihinde yazının icadından sonra en önemli olaydır. Kağıt ilk üretilmeye başladığı devirlerde çok pahalı ve az bulunan bir materyal olduğu için Origami daha çok zenginlerin uğraştığı bir sanattı ve daha çok dini törenlerde kullanılıyordu. Zamanla kağıt üretme tekniklerinin gelişmesiyle kağıt üretiminin maliyeti azalmış ve origami daha geniş kesimlere ulaşma imkanı bulmuştur.

Kağıt origaminin tek temel maddesidir.

Belkide kağıt gerçek değerini origamiyle kazanmıştır. Hemen hemen her çeşit kağıt origami yapmak için kullanılabilir, yalnız her model için her kağıt uygun olmayabilir. Klasik origami dediğimiz tek parça kağıttan yapılan hayvan veya eşya figürlerinde

Çok eski bir origami çizimi

ince ve çabuk yırtılmayan nispeten sert kağıt kullanılırken, parçalı origamide daha kalın kağıt kullanılmaktadır.
Origami kelimesinin olarak ilk kullanılışı bildiğimiz kağıt katlama sanatından biraz farklı olsada temelinde yine katlama vardır. “Origami Tsuki” sertifika, tasdikname, ruhsat anlamında kullanıldı. Bu Japonların eskiden özel belgeleri değişik biçimlerde katlamalarından kaynaklanmaktadır. Örneğin bir kılıç ustasına verilen diploma taklid edilmemesi için değişik biçimlerde katlanırdı. Origami günümüze gelinceye kadar gelişim evrelerini batı ve doğuda farklı biçimlerde geçirmiştir. 20.yüzyılda kıtalar arası iletişimin artmasıyla batı ve doğu kanatları birbirini tanımış ve origami dünyanın hemen hemen her tarafına yayılmıştır.

Doğuda şüphesiz origamiye ençok sahip çıkan toplum Japonlar olmuştur.

Japonlar şu anda yapılan birçok temel origami formunu bundan 1200 yıl öncesinde geliştirmişlerdir. Bu formlar Japonlar için dini değerler taşımaktaydı. Henian Döneminde (794-1185) dini törenlerde tapınaklarını süslemek için origami figürleri kullandılar. Japonya’da günümüze kadar gelen Japoncada “Senbaorizuru”olarak adlandırılan 1000 Turna katlama geleneğinin de bu dönemde başladığı düşünülmektedir. Kağıdın çok değerli olması nedeniyle samuraylar birbirlerine hediye olarak bir çeşit origami olan kağıdın çiçek şeklinde katlanmasıyla Noshi süslerini kullanmışlardır. Yine günümüz Japonya’sında görebileceğimiz Noshi güzel bir dekorasyon malzemesi ve hediye pakedi süslemesi olarak kullanılmaya devam etmektedir… Yine bu dönemde aristokrat sınıfı halkın düğün törenlerinde bir çeşit Japon içkisi olan “sake”, kelebek biçiminde katladıkları kağıtlarla süsledikleri bardaklarda gelin ve damata sunuldu.
Muramachi Döneminde (1338-1573) kağıt dahada ucuzladığı için origami daha geniş bir tabakaya yayılmıştır. Bu dönemde Japonya’da samurayların gittiği “Ise” okulu ve normal halkın gittiği “Ogasawara” origami okulları bulunmaktaydı. Origami bu dönemde yazılı bir kaynak olmadığı için babadan oğula öğretilerek varlığını sürdürmüştür.
Bugün origami hakkındaki bilgilerimizin çoğu Edo Dönemine (1603-1867) dayanmaktadır., Origaminin ilk yazılı kaynakları olan Senbaorizuru Orikata (1000 Turna Katlama) 1797, ve Kan No Mado 1845 bu dönemde yazılmıştır.

Origami dünyasında adından en çok söz ettiren kişi şüphesiz Akira Yoshizawa’dır. 50 000 in üzerinde çalışması olduğu tahmin edilen Akira Yoshizawa origami tariflerinde kullanılan sembolleri icat eden kişidir. Birçok origami kitabı olan Yoshizawa’nın eserlerinden çoğunun tarifi maalesef mevcut değildir.

Origami Tarihi ve Ticaret Yolları ile Yayılması

İpekyolu ile kağıdı Batı dünyasına tanıttığı gibi origamiyle de tanışmasına sebep olmuştur.
Avrupa origamiyi ilk defa İspanyayı fetheden müslümanlardan öğrendi. İslamda insan ve hayvan figürlerinin yasaklanmış olmasından dolayı klasik origami figürlerinden çok origami desen çalışmaları ve geometrik formlar içeren parçalı origami çalışmalarına rastlanmaktadır. Origamiyle tanışan İspanyollar onu kültürlerinin bir parçası haline getirmişler ve origamiye birçok yeni figür kazandırmışlardır. İlk origami okulu “Unamuno” İspanya’da origaminin önde gelen isimlerinden Miguel Unamuno (1864-1936) tarafından açıldı. Bu okul varlığını günümüzde de sürdürmektedir. İspanyolların Güney Amerika’da origami konusunda önde gelen isimlerinden biri de Ismael Adolfo Cerceda’dır. Arjantin’in Baenos Aires kentinde yaşayan Cerceda aslında bir bıçak atıcısıdır. Sinirlerini sakinleştirmek için origami yapan Cerceda birçok yeni figür üretmiştir.

Froebel Bloklarının Origami Tarihindeki Yeri

Friedrich Frobel origamiyi tam olarak tanımasada ürettiği “Froebel” blokları temel olarak origamiye dayandığı için bazı kaynaklar O’nu origamiyi eğitsel araç olarak kullanan ilk kişi olarak göstermektedir.
Batı dünyasında origaminin gelişmesine katkı sağlayan bir diğer isim ise Robert Harbin’dir. “Paper Magic-Kağıt Büyüsü-1956” Avrupa’da yayımlanan ilk origami kitaplarındandır.
Origami artık sadece Japonların geleneksel sanatları olmaktan çıkmış dünyanın birçok ülkesinde her yaştan ve her meslekten insanın uğraştığı bir hobi, bir çok eğitim kurumunun kullandığı öğrenmeyi öğretme aracı olmuştur. Birçok ülkede origami kulüpleri ve federasyonları açılmıştır.
2.Dünya savaşının ardından origami, sanat alanında ciddi gelişmeler kaydetmiştir. Yalnızca çocuklar değil; birçok yetişkinin de ilgisini çekmeyi başarmıştır. Günümüze geldiğimizde origami ile ilgili sergiler, etkinlikler, kurslar bulmak mümkün hale gelmiştir.

Candeniz Orundaş

25 yıldır yayıncılık ve matbaa sektöründe çalışmaktadır. Kağıdın katlanması ve işlenmesi konusunda bilgi ve tecrübelerini origami dergisinde yeni nesillerle paylaşmaktadır.

This Post Has 3 Comments

  1. Zeki Demir

    Yazınızı okuduğumda iki şey düşündüm. Birincisi resimlerde gördüğüm nesneleri, kağıdı katlayarak görünür bir cisme dönüştürmek.
    2. Ürettiğim ürünlerle çevremi güzelleştirmek. Teşekkür ederim. İlk deneyimlerimi paylaşacağım.

Bir cevap yazın